ERA testi, rahmin embriyoyu tutma zamanlaması
Bir gebeliğin oluşması embriyo ile uterus(rahim) arasındaki etkileşim sonucu başlıyor. Uygun durumdaki embriyoyu rahim kabul ediyor. Peki rahim her dönemde embriyoyu tutmaya hazır mı?
Doğal yolla oluşan gebeliklerde de, tüp bebek gebeliklerinde de uterusun bir tutuculuk penceresi var. Bu ‘pencere’ belli bir süre için açık kalıyor ve bu dönemin öncesinde ya da sonrasında rahim embriyo tutunmasına uygun olmuyor. Bu durum eskiden beri bilinmekte ve biz tüp bebek hekimlerinin uygulamalarına kılavuzluk etmekteydi. Yine bir başka bilgimiz de tedavi esnasında erken yükselen progesteron hormon değerlerinin tutunmayı olumsuz etkilediği yönündeydi. Fakat bu bilgilerle oluşturulan tedavi planlarında da sıkıntılar yaşayabiliyorduk.
Birkaç yıl önce rahmin embriyoyu kabul etme zamanlamasını gösteren testler kullanıma girdi. ERA (Endometrial Receptivity Array) bunlardan biri. Hayatı tüp bebek olan bir hekim olarak hem çok sevindim hem de başlangıçta şüpheyle yaklaştım. Testin iddiası şuydu: birkaç kez iyi kaliteli embriyolar transfer edilmiş olmasına karşın hiç gebelik oluşmamışsa, bu seçilmiş kadın grubunun yaklaşık %25’inde rahmin tutuculuk günü standart olarak bilinenden farklıdır. Ve transfer planı yaparken testin yol göstericiliği ile yaparsanız gebelik oranlarınız artacaktır.
ERA testi nasıl yapılır?
Testin yapılışı ise şu şekilde: tıpkı dondurulmuş embriyoların transferine hazırlık yapar gibi adetin 2-3.gününden itibaren östrojen hormonu içeren ilaçlar kullanarak rahim hazırlığına başlıyoruz. 12-14 gün sonra rahim kalınlığını ve hormon seviyelerini kontrol ediyoruz. Eğer değerler uygunsa rahmin gebeliğe hazırlanmasını sağlayan hormon olan progesteron içeren ilaçlar kullanmaya başlıyoruz ve ilk kullanım tarih ve saatini kaydediyoruz. Bundan 5 gün sonra, rahim içine küçük bir kateter ile girerek gebeliğe hazırlanmış endometrium dokusundan örnek alıyoruz. Bunu aldığımız saati de kaydediyoruz. Alınan dokular özel bir tüp içinde laboratuvara ulaştırılıyor ve dokuda 200’ün üzerinde gen bakılarak rahmin o dönemde tutucu olup olmadığı bilgisi bize geliyor.
Burada temel ölçüt progesteron başlama saati ile biyopsi alınma saati arasındaki süre. Örneğin bu süre 120 saat ise testin sonucu bize şu şekilde geliyor: Biyopsi aldığınız zaman aralığında (120 saat örneğin) rahim tutucudur. Ya da bu zaman aralığında rahmin tutuculuk dönemi 12 ya da 24 saat geride/ileride kalmıştır. Transfer hazırlığınızı buna göre yapınız ya da yeni biyopsi alınız.
Yeni biyopsi almak hem çok yorucu hem de çok masraflı olabiliyor, bu nedenle tek biyopsiden elde edilen bilgilere dayanarak transferi planlamanın da mantıklı ve iyi sonuç veren bir seçenek olduğunu belirtmeliyim.
Örneklerle açıklamak daha kolay. Elimizde dondurulmuş beşinci gün embriyomuz var ve ERA yaptık. Progesteron kullanmaya başladıktan 125 saat sonra biyopsi aldığımızı farz edelim. Test sonucu tutuculuğun 24 saat geride kaldığını gösteriyor ise, benzer bir hazırlık döneminden sonra her şey uygunsa 5.gün embriyomuzu 125-24=101 saatlik progesteron kullanımının ardından transfer ediyoruz. Aynı mantıkla, test sonucu bu şekilde gelmişse, 3.gün embriyolarını da 2 günlük bir rahim hazırlığının ardından transfer etmek gerekiyor. ERA sonucuna göre düzeltmeler-ayarlamalar yaparak transfer yapılmasına ‘kişiselleştirilmiş embriyo transferi’ de deniyor.
ERA testi herkese uygulanabilir mi?
ERA testini taze embriyo transferi planlanan çiftlerde uygulayamıyoruz. Embriyoları mutlaka dondurmak gerekiyor. Test sonucunun gelmesi ise bir ay sürebiliyor. Sonuç çıktıktan sonraki ilk adet döneminde transfer hazırlığına başlayabiliyoruz.
Bu yöntemi yıllardır geniş bir hasta grubunda kullandık ve hatırı sayılır bir deneyimimiz oluştu. Elde ettiğimiz sonuçlara göre daha evvel iyi embriyolar transfer edilmesine rağmen gebelik oluşmamış kadın grubunun yaklaşık dörtte birinde-başlangıçta iddia edildiği gibi- tutuculuk günü farklı çıktı. Ve defalarca tüp bebek denemesi yaşamış pek çok hastamızda sadece transfer gününü değiştirerek başarılı olduk.
Pek çok yöntemde olduğu gibi, ERA da her çift için uygun değil. Tüp bebek tedavilerinin başlangıç safhalarında yapılması gereken bir test de değil. Ancak bazı çiftler için çok şeyi değiştirebileceğini biliyoruz.
